O czym należy pamiętać, podpisując umowę jako uczeń 

Pierwsza praca to ekscytujący moment — pierwsze zarobione pieniądze, nowe doświadczenia i trochę dorosłości w praktyce. Ale zanim podpiszesz umowę, warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę. Bo podpis to nie tylko formalność — to Twoja odpowiedzialność i prawa. 

1. Sprawdź, jaka to umowa 

Jako uczeń możesz podpisać różne rodzaje umów. Najczęściej spotkasz: 

• Umowę zlecenie – najpopularniejsza forma dla uczniów i studentów. Elastyczna, prosta i często bez składek ZUS (jeśli masz mniej niż 26 lat).   

• Umowę o pracę – rzadziej, ale daje pełną ochronę pracownika (urlop, zwolnienia, składki).   

• Umowę o dzieło – jeśli wykonujesz konkretny projekt, np. grafikę, tekst czy film.   

Zanim podpiszesz – dowiedz się, jaką dokładnie umowę otrzymujesz i co ona oznacza. 

2. Przeczytaj wszystko — dosłownie wszystko 

Nigdy nie podpisuj umowy „w ciemno”. Sprawdź: 

• ile dokładnie wynosi stawka i za co,   

• w jakich godzinach pracujesz,   

• czy są przerwy,   

• kiedy i w jaki sposób otrzymasz wynagrodzenie,   

• co grozi za nieobecność lub spóźnienie.   

Jeśli czegoś nie rozumiesz — zapytaj. Masz do tego pełne prawo. 

3. Upewnij się, że wszystko jest na piśmie 

Każda umowa musi być podpisana przez obie strony i zawierać dane: imię, nazwisko, PESEL, adres, stanowisko, wynagrodzenie, datę. Nie wystarczy „ustne ustalenie” – tylko pisemna umowa chroni Twoje prawa. 

4. Sprawdź, kto odpowiada za bezpieczeństwo 

Jeśli pracujesz np. w gastronomii, sklepie czy magazynie – pracodawca ma obowiązek zapewnić Ci szkolenie BHP i bezpieczne warunki pracy. Nie wykonuj zadań, które są niezgodne z umową albo zbyt ryzykowne. 

5. Zadbaj o swoje prawa 

Jako uczeń masz takie same prawa jak inni pracownicy: 

• prawo do przerw i wypoczynku,   

• prawo do wynagrodzenia na czas,   

• prawo do bezpiecznego środowiska pracy.   

Jeśli coś budzi Twój niepokój, możesz porozmawiać z rodzicem, nauczycielem, opiekunem projektu lub skontaktować się z Państwową Inspekcją Pracy. 

6. Pamiętaj o wieku 

Jeśli masz mniej niż 16 lat, możesz pracować tylko przy lekkich pracach, za zgodą rodziców i szkoły. Od 16 roku życia możesz podejmować pracę sezonową lub stałą, ale też na określonych zasadach. 

Podsumowując: Pierwsza umowa to ważny krok w dorosłość. Nie bój się pytać, czytać i dbać o siebie. Lepiej poświęcić 10 minut na zrozumienie zapisów, niż później żałować podpisu. Świadomy uczeń = bezpieczny i pewny siebie pracownik.